چهار گام برای برنامه‌ریزی موفق
استاد محی‌‌الدین ظاهری نویسنده‌ی کتاب اسرار موفقیت
آنچه برای شرکت در کنکور اصل می‌باشد، ”انگیزه“ است؛ چون بدون انگیزه هیچ‌کاری انجام نمی‌شود و اگر هم انجام شود، به‌درستی پیش نمی‌رود و نتیجهٔ مطلوبی به دنبال نخواهد داشت.
۱ثبت+۲ لیست‌کاری + ۳لیست زمانی = ۴برنامه‌ریزی دقیق
● ۳ اصل اولیهٔ موفقیت:آنچه برای شرکت در کنکور اصل می‌باشد، ”انگیزه“ است؛ چون بدون انگیزه هیچ‌کاری انجام نمی‌شود و اگر هم انجام شود، به‌درستی پیش نمی‌رود و نتیجهٔ مطلوبی به دنبال نخواهد داشت. انگیزه موتور محرکهٔ تمام فعالیت‌ها و ”هدف“. جهت‌دهندهٔ آن فعالیت‌ها است. به این ۲ عامل بسیار مهم، باید عامل دیگری یعنی ”راه و روش“ را هم اضافه کرد که محور اصلی برنامه‌ریزی است.
● تعیین هدف: خواسته‌های خود را به‌صورت هدف‌هائی روشن و واضح، روی کاغذ بیاورید و یک برنامهٔ کاری برای خودتان بنویسید. ”برایان تریسی“ یک فرمول سادهٔ پنج مرحله‌ای برای این منظور ارائه می‌دهد:
۱) به‌طور دقیق مشخص کنید که در هر حوزه از زندگی خود، به‌خصوص در مورد وضعیت تحصیلی و مالی، هدف شما چیست و چه می‌خواهید؟ ایده‌آل‌های خود را روی کاغذ بیاورید.
۲) برای رسیدن به هر کدام از این هدف‌ها، زمان‌بندی خاصی معین کنید. اگر یکی از هدف‌های شما خیلی بزرگ است، آن هدف را به هدف‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و برای رسیدن به هر هدف، زمان‌بندی کنید.
۳) فهرستی از کلیهٔ اقدام‌های ضروری برای دستیابی به هر هدف را تعیین کنید و به‌طور مرتب مواردی را به این فهرست اضافه کنید تا تکمیل شود برای تکمیل این فهرست، بهتر است که از هم‌فکری دوستان و نزدیکان خود هم کمک بگیرید.
۴) فهرست، تکمیل شده را برحسب درجهٔ اهمیت، اولویت‌بندی کنید تا برنامهٔ کاری شما به‌دست آید. به دقت مشخص کنید که برای رسیدن به هر هدف، از کجا باید شروع کنید و به ترتیب، چه مراحلی را باید پشت سر بگذرانید.
۵) براساس برنامه‌ای که تدوین کرده‌اید، بلافاصله شروع به‌کار کنید و هر روز، کاری بکنید که یک قدم به هدفتان نزدیکتر شوید.
پس از تهیه این لیست، از خودتان بپرسید که دستیابی به کدامیک از این هدف‌ها، بیشترین تأثیر را در زندگی شما خواهد گذاشت؟ با پاسخ صریح به این سؤال، اولین و مهمترین هدف شما تعیین می‌شود. برای رسیدن به این هدف زمان خاص و برنامه‌ریزی خاصی تعیین کنید و براساس این برنامه عمل کنید. هر روز اقدام‌هائی را انجام دهید که به هدف خود نزدیکتر و نزدیکتر شوید.
● ۴ گام برای برنامه‌ریزی موفق
گام اول: ثبت زمان‌های مطالعه و ساعت‌های زیستی
مهمترین کاری که یک دانش‌آموز برای اجراء یک برنامه‌ریزی صحیح باید انجام دهد این است که به‌طور حتم زمان‌های کارهائی را که در طول روز انجام می‌دهد، ثبت نماید. ثبت ساعت‌های مطالعه، فایده‌های بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان موارد زیر را برشمرد: ۱) وقتی از دانش‌آموزها سؤال می‌شود که چند ساعت در روز درس می‌خوانند و سپس از آنها خواسته می‌شود زمان‌های وقعی مطالعه روزانه خود را ثبت نمایند، به‌طور عموم بین زمان اعلام شده اولیه و مدتی که در واقع برای مطالعه صرف می‌شود،اختلاف زیادی وجود دارد.ثبت زمان‌های مطالعهٔ روزانه موجب می‌شود شما تخمین صحیحی از وضعیت کنونی داشته باشد.
۲) تعهد به ثبت زمان‌های مطالعهٔ روزانه، انگیزهٔ شما را برای مطالعه افزایش داده و شما را به تلاش بیشتر ترغیب می‌کند. وقتی در انتهاء روز، جمع ساعت‌های مطالعهٔ خود را حساب کردید و از پیشرفت و زیاد شدن احساس رضایت و زا کم بودن آن احساس ناراحتی نمودید، وجدان درسی شما بیدار خواهد شد و شما را به مطالعهٔ بیشتر تشویق خواهد کرد.
۳) ثبت زمان‌های مطالعه به این علت که میزان اتلاف زمانی را مشخص می‌سازد، شما را از وضعیت خود آگاه ساخته و به حل مشکل‌ها وادار می‌سازد. وقتی که شما در انتهاء روز در برنامهٔ ثبت شدهٔ خود مشاهده می‌نمائید که همان چند دقیقه‌ای که برای خوردن آب از سر جای خود بلند شده‌اید، با یک تماشای تلویزیون کوتاه! به نیم ساعت اتلاف زمان تبدیل شده است؛ روزهای بعد تلاش خواهید کرد که دقت بیشتری در مورد زمان‌های تلف‌شدهٔ روزانه خود داشته باشید.
۴) ثبت زمان‌ها مطالعه شما را به رقابت با خود تشویق می‌کند. اگر زمان‌های مطالعه خود را در طی روزهای مختلف و در هفته‌های متوالی ثبت نموده و نگهداری کنید، سعی به بهبود زمان‌های مطالعه و به‌اصطلاح رکورد زدن موجب ایجاد یک رقابت سالم با بهترین رقیب موجود برای شما یعنی خود شما می‌شود.
برای ثبت زمان‌های مطالعهٔ روزانه می‌توانید از یک تقویم کوچک رومیزی و یا حتی برگه‌های کوچک کاغذ سفید استفاده نمائید. بهترین روش برای ثبت زمان مطالعه، ثبت زمان شروع مطالعه در هنگام شروع آن و ثبت زمان خاتمه هرگاه که از جای خود بلند می‌شویم و ثبت مجدد زمان شروع بعدی بعد از برگشت به سر کار می‌باشد.
منظور از ثبت ساعت‌های زیستی نیز، نوشتن زمان‌های استراحت روزانه و شبانه و صرف صبحانه، نهار و شام است. اگر بتوانید ساعت‌های زیستی خود را در طول هر روز ثبت کنید، آنگاه خواهید توانست کم کم زمان‌های ثابتی برای این فعالیت‌ها (خوابیدن، بیدار شدن، گرسنه شدن و ...) در نظر بگیرید و زمان انجام آنها را ثابت نمائید. در این شرایط، عملکرد بدن شما چیزی تنظیم خواهد شد که به‌راحتی از خواب بیدار شوید، به موقع گرسنه شوید و به موقع خسته شوید و بخواهید در مورد فایده‌های دیگر این کار در مبحث ”ساعت زیستی“ به تفصیل سخن خواهیم گفت.
همان‌طور که در ابتدا اشاره شد اگر یک دانش‌آموز، از چهار گامی که در اینجا برای برنامه‌ریزی معرفی می‌شوند، تنها همین مرحله را اجراء کند، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای کرده است، اما به یاد داشته باشید که هر تغییر رفتاری در ابتدا نیازمند صبر و حوصله و صرف زمان است. پس همت کنید و دست کم همین مرحله را به‌طور کامل اجراء نمائید.
گام دوم: تهیهٔ لیست کاری
قدم دوم در تهیه و اجراء یک برنامه‌ریز موفق، اطلاع کامل از کارهائی است که می‌بایست در روزها و هفته‌های آینده انجام شوند. دوست‌های عزیز سعی کنید در برنامه‌ریزی هیچ‌گاه به حافظهٔ خود اطمینان نکنید. حافظهٔ انسان برای اجراء کارهای روزانه فضای محدودی دارد (مانند فضای روی میز مطالعه شما) اگر شما این فضای محدود را پر و شلوغ نمائید، دیگر نخواهید توانست استفاده مناسبی از آن بکنید و کارهای شما آشفته و نامرتب خواهند شد؛ پس سعی کنید به‌جای استفاده از فضای محدود حافظهٔ اجرائی خود، در برنامه‌ریزی روزانه و هفتگی از کاغذ و قلم استفاده نمائید. کارهائی که قرار است انجام دهید را روی یک برگه کاغذ ثبت نمائید و به‌جای فشار آوردن به ذهن خود از روی لیست کارهائی که نوشته‌اید، برنامه‌ریزی نمائید. تهیه لیست کاری یکی از مهمترین گام‌های برنامه‌ریزی می‌باشد و اگر شما تنها و تنها این گام زا برنامه‌ریزی را انجام دهید، باز هم کلی در زمانبندی‌های روزانه جلو خواهید افتاد. تهیه لیست کاری، فایده‌های زیر را برای شما به دنبال خواهد داشت:
۱) دیگر کاری فراموش نخواهد شد و از قلم نخواهد افتاد.
۲) ذهن شما از فشارهای به یاد نگه داشتن وظیفه‌های مهم و غیرمهم راحت خواهد شد و بنابراین، به شما امکان برنامه‌ریزی برای آینده را خواهد داد.
۳) شما از روی لیست کاری نوشته شده، می‌توانید اولویت وظیفه‌های خود را مشخص نمائید و آنها را به ترتیب اهمیت انجام دهید.
۴) لیست کاری، مادهٔ خام برنامه‌ریزی می‌باشد. یک لیست کاری دقیق و به روز می‌تواند شما را برای یک برنامه‌ریزی دقیق آماده سازد.
۵) تهیه لیست کاری و قرار گرفتن مجموعهٔ وظیفه‌ها در پیش چشم یا ایجاد استرس نسبت به‌کارهائی که می‌بایست انجام شوند، انگیزه را بری مطالعه افزایش داده و اتلاف زمان را کاهش می‌دهد.
گام سوم: تهیه لیست زمانی
یکی از اصول مهم برنامه‌ریزی این است که شما از زمان‌هائی که برای کارهای مختلف دارید، مطلع باشید. به‌عنوان نمونه بدانید در طی هفته‌ای که پیش‌رو دارید چند ساعت وقت خالی برای مطالعه، چند ساعت کلاس درسی و حتی چند ساعت زمان برای استراحت و تفریح در اخیار دارید. مجموعهٔ اطلاع از زمان‌های خالی به همراه در اختیار داشتن لیست کاری می‌تواند زمینه‌ای
مناسب برای آخرین مرحله، یعنی برنامه‌ریزی دقیق آماده سازد. آیا تاکنون محاسبه کرده‌اید که با توجه به کلاس‌ها، زمان‌هائی که برای رفت‌وآمد، شام و نهار و ... صرف می‌شود، چقدر زمان خالی در روزهای مختلف در اختیار دارید که می‌توانید از آنها برای مطالعه، چند ساعت کلاس درسی و حتی چند ساعت زمان برای استراحت و تفریح در اختیار دارید.
منبع: مجله شادکامی و موفقیت
